Miasto na detoksie - znamy wyniki badań uczestników pilotażu

W lutym 2018 r. zakończył się trwający 6 miesięcy projekt pilotażowy dla mieszkańców Gdańska, realizowany w ramach kampanii Miasto na detoksie.

9 rodzin dobrowolnie zdecydowało się na ograniczenie lub wyeliminowanie szkodliwych substancji chemicznych ze swojego najbliższego otoczenia. Czy takie działanie może być korzystne dla zdrowia? By to sprawdzić, poddaliśmy uczestników pilotażu badaniom na zawartość określonych związków chemicznych w moczu i kurzu domowym – na początku projektu oraz po jego zakończeniu. Wyniki są zaskakujące i obiecujące.

Wśród uczestników badania przeważały rodziny 3- i 4-osobowe (po 4 rodziny), 1 gospodarstwo domowe prowadzone było 1 osobę. Dorośli uczestnicy pilotażu mieli od 34 do 54 lat, dzieci – od niespełna roku do 18 lat. Badaniem objęto łącznie 26 z 29 biorących udział w pilotażu osób, a do dalszych analiz statystycznych włączono wyniki 23 osób (7 rodzin), u których udało się pobrać próbki zarówno na początku projektu, jak i po jego zakończeniu.

W ramach badania wykonano analizy zawartości wybranych związków endokrynnie czynnych w moczu uczestników oraz kurzu domowym. Pierwszy pomiar wykonano na początku projektu w listopadzie 2017 r., drugi w czerwcu 2018 r., po zakończeniu pilotażu. Próbki kurzu pobierane były w pokojach dziennych, w których mieszkańcy deklarowali najdłuższy okres przebywania (salon), a na 3 dni przed pobraniem próbek wybrany obszar nie podlegał sprzątaniu. W czerwcu br. dodatkowo pobrano próbki kurzu z podłogi pod łóżkiem.

Wśród uczestników przeprowadzono ankietę narażenia na substancje endokrynnie czynne wynikającą z warunków domowych (meble, akcesoria, remont) oraz stylu życia (kosmetyki, sprzątanie, gotowanie). Ankieta miała na celu zbadanie zależności pomiędzy wyposażeniem domu a stężeniem wybranych związków endokrynnie czynnych (ang. endcrine disruptors, ED) w kurzu domowym, a także pomiędzy stylem życia oraz nawykami żywieniowymi a stężeniem ED w moczu osoby badanej. Kwestionariusz podzielony był na dwie części:

Pierwsza część dotyczyła elementów wyposażenia w poszczególnych pokojach – np. w kuchni pytaliśmy o używane akcesoria (np. plastikowe przybory kuchenne, puszki lub plastikowe pudełka do przechowywania bądź podgrzewania żywności), a i techniki kulinarne są stosowane przez osobę przygotowującą posiłki (pieczenie w rękawie, gotowanie produktów sypkich w woreczkach itp.).
Druga część dotyczyła zachowań indywidualnych, warunków pracy, częstości stosowania kosmetyków i chemii gospodarczej, a także leczenia chirurgicznego i stomatologicznego czy aktywności fizycznej.

W wyniku ankiety ustalono, że wszystkie domy/mieszkania były remontowane (zmiana podłóg, malowanie, wymiana okien) w okresie nie dłuższym niż 1,5 roku – 2 lata od dnia przeprowadzania badania.

Ankieta pozwoliła również na zaobserwowanie następujących zależności:

W kurzu domowym stężenie fenoli (bisfenolu A – BPA, bisfenolu S – BPS, nonylfenolu – NF) było wyższe w domach, w których wykorzystywano więcej plastikowych elementów np. przyborów kuchennych, plastikowych dekoracji i pudełek, a także elektroniki
Stężenie ftalanów (ftalanu dietylu – DEP, ftalanu diizobutylu – DiBP, ftalanu bis(2-etyloheksylu) było wyższe w gospodarstwach domowych, w których wymieniano podłogi i malowano ściany, a także tam gdzie znajdowały się meble z tzw. sklejki.
Osoby, u których zaobserwowano wyższe stężenie ED częściej stosowały techniki kulinarne związane z plastikowymi torebkami (gotowanie w woreczkach) oraz opakowaniami.
Spożycie żywności puszkowanej oraz napojów w plastikowych butelkach oraz kontakt z paragonami wiązało się z wyższym stężeniem BPA w moczu osób badanych.

Celem projektu pilotażowego była próba wyeliminowania substancji niebezpiecznych z najbliższego otoczenia rodzin biorących w nim udział poprzez stosowanie bardziej ekologicznych zamienników bądź zastąpienie szkodliwej chemii samodzielnie przygotowanymi produktami.

Pilotaż realizowany był przez okres 6 miesięcy i towarzyszyły mu warsztaty dotyczące m.in. przygotowywania naturalnych kosmetyków i środków czystości, edukacji w zakresie niebezpiecznych substancji występujących w tworzywach sztucznych czy bezpiecznych zabawek.