Pomyśl, zanim… ŚWIĘTA!

Jak podczas świątecznych przygotowań i zakupów dokonywać wyborów, które pozwolą spędzić ten magiczny czas nie tylko szczęśliwie, ale też zdrowo i ekologicznie? Wystarczą drobne działania, które może podjąć każdy z nas!💪

W ubiegłym roku wspólnie z partnerami międzynarodowego projektu NonHazCity, w ramach którego realizujemy Miasto na detoksie – przeprowadziliśmy świąteczną kampanię #ThinkBeforeYouBuy. Zawarte w niej porady są wciąż aktualne! Ufamy, że z nich skorzystacie. Razem stwórzmy Święta na detoksie!💚

SPRZĄTANIE

Chcesz przyjąć bliskich w czystym i uporządkowanym domu? Zanim wypolerujesz go na błysk, zastanów się – jakich środków do tego użyjesz? Nie serwuj swoim czterem kątom chemicznego koktajlu! By lśniły zdrowo i ekologicznie, wystarczą naturalne metody. Podrzucamy 2 proste przepisy.
  • Płyn do czyszczenia szkła
    Wymieszaj w proporcji 1:1 wodę z octem (możesz użyć też brandy), przelej do butelki ze spryskiwaczem.
  • Uniwersalny płyn do czyszczenia
    Wymieszaj kwasek cytrynowy z wodą (10-20 g na 1 l), wlej do butelki ze spryskiwaczem. Czyszcząc bardzo mocno zabrudzone powierzchnie, możesz uprzednio posypać je solą (nie rób tego na linoleum, marmurze czy powierzchniach woskowanych), a następnie wyszorować z użyciem płynu.

CHOINKA

Żywe drzewko wybieraj ze sprawdzonego źródła. Choinkę hodowaną w doniczce możesz później zasadzić np. w ogródku czy na działce. Pamiętaj jednak, że bezpieczny czas przebywania takiego drzewka we wnętrzu, bez przerwania jego spoczynku, to ok. 6-7 dni. Stojąc w ciepłym domu przez kilka tygodni, myli ten okres z nadejściem wiosny. Gdy zacznie rozwijać pączki, może nie przeżyć wystawienia na zimno. Dbaj o właściwą temperaturę (18-20 st. C) i wilgotność powietrza (co najmniej 30%, najlepiej 40-60%). Codziennie sprawdzaj, czy drzewko nie potrzebuje wody. Używaj lampek choinkowych z rozwagą – wysuszają zarówno pobliskie igły, jak i powietrze w pomieszczeniu.

Plastikowa choinka może zawierać np. szkodliwe ftalany, metale ciężkie (ołów) czy ropopochodny polichlorek winylu (PVC). Ekspozycja na niebezpieczne substancje występuje zarówno drogą wziewną, jak i przezskórną (u dzieci – możliwie także doustną). Jeśli jednak z jakichś względów decydujesz się na sztuczne drzewko – zwróć uwagę na tworzywo, z jakiego zostało wykonane. W ostateczności wybierz choinkę z polietylenu (PE). Po rozpakowaniu postaw na jakiś czas na zewnątrz (dla przewietrzenia).
Jak dodać wnętrzom choinkowego uroku bez choinki na długi okołoświąteczny czas? Piękną dekoracją będzie kilka iglastych gałązek lub ozdobny wieniec (spróbuj przygotować go samodzielnie). Możesz też odświętnie udekorować niektóre z domowych roślin. Wybieraj ozdoby z naturalnych materiałów (drewno, papier, tkaniny), świetnie sprawdzą się też owoce, przyprawy, ciasteczka czy orzechy.

DEKORACJE

Połyskujące świąteczne ozdoby nierzadko są pełne drobinek tworzyw sztucznych. Mikroplastiki, dostając się do środowiska, negatywnie wpływają na jakość wód i zagrażają życiu bytujących w nich organizmów, a także… trafiają na nasze talerze. Może więc tym roku Twoje Święta rozbłysną w sposób bardziej przyjazny zdrowiu i środowisku?
Przepis na ekologiczny brokat
  • 1 łyżka soli Epsom
  • 1 łyżka soli kuchennej
  • kilka kropelek (4-5) płynnego barwnika spożywczego
Potrząśnij wszystkimi składnikami w pojemniku (najlepiej szklanym) i pozostaw do wyschnięcia (wystarczy minuta).
Błyszczące kartki z życzeniami, foliowe balony, confetti czy świąteczne dekoracje często są źródłem ogromnych ilości tworzyw sztucznych. Postaw na ozdoby z naturalnych materiałów (drewno, płótno, tkaniny, szary papier, karton, orzechy, owoce). Broda, kapelusz, kurtka i inne kostiumy Świętego Mikołaja są często wykonane z tanich materiałów syntetycznych (np. poliester, akryl, nylon). Takie włókna potrzebują od 20 do 200 lat, aby się rozłożyć. Zwróć uwagę na skład tkanin lub skomponuj przebranie z posiadanych już ubrań.

PREZENTY

A gdyby tak w tym roku podarować bliskim naturalne, wolne od niebezpiecznych substancji, samodzielnie przygotowane świąteczne upominki? Polecamy 3 słodkie pomysły kosmetyczne i 1 prezent dla łasuchów.
  • PEELING
    Wymieszaj 5 łyżeczek oleju słonecznikowego, 4 łyżeczki cukru i 1,5 łyżeczki kakao. Przełóż do słoiczka.
  • BALSAM DO UST
    W kąpieli wodnej rozpuść i wymieszaj 20 g masła kakaowego, 20 g oleju kokosowego i 20 g masła shea. Przelej do małych słoiczków i schłódź w lodówce.
  • SÓL DO KĄPIELI
    Wymieszaj 1 szklankę soli Epsom, 0,5 szklanki soli morskiej, 2 łyżki kakao i 1 łyżkę oleju ze słodkich migdałów. Przełóż do słoika.
A dla smakoszy – zdrowy KREM CZEKOLADOWY
Namocz przez 30 min 70 g suszonych daktyli i 70 g niesolonych orzechów nerkowca. Zmiksuj, dodaj 2 łyżki oleju kokosowego tłoczonego na zimno, 3 łyżki kakao w proszku i odrobinę cynamonu, wymieszaj.
Do zapakowania takich upominków postaraj się wykorzystać słoiczki, które już masz w domu (np. po koncentracie pomidorowym, chrzanie, konfiturze czy musztardzie). Udekoruj je naturalną tkaniną i sznurkiem, na którym zawiesisz kartonik z życzeniami.

PAKOWANIE UPOMINKÓW

Wykorzystuj to, co już masz – np. przeczytane gazety czy magazyny albo… dziecięce rysunki. A może użyjesz papierowych toreb, które pojawiły się w Twoim domu razem z zakupami? Dodaj dEKOorację (na pewno znajdziesz kawałek wstążki, sznurka, filcu lub innej tkaniny, sprawdzą się także owoce czy orzechy) i gotowe.
  • Zachowuj otrzymane wraz z podarunkami opakowania i wykorzystuj je ponownie. Zachęć obdarowywanych, by przy kolejnej okazji także dali prezentowej paczce drugie życie.
  • Rób samodzielnie lub kupuj opakowania zrobione z naturalnych tkanin (np. płótna).
  • Szukaj pudełkowych zabytkowych „perełek” na pchlich targach.
  • Kupując papier do pakowania, wybierz taki, który nie był poddawany wybielaniu i jest oznaczony jako przyjazny środowisku.
  • Spróbuj nie używać taśmy klejącej, kleju czy sznurków z tworzyw sztucznych.
  • Opakowanie, które samo w sobie jest prezentem? Czemu nie! Rozważ włożenie podarunku w wielorazową ekologiczną torbę na zakupy.

ZAKUPY SPOŻYWCZE

Spróbuj zminimalizować ilość produktów pakowanych. Wiele opakowań może zawierać szkodliwe substancje (np. endokrynnie czynne bisfenole i ftalany). O ile nie są biodegradowalne, opakowania lądują w koszu, zwiększając ilość generowanych odpadów.

  • Poszukaj sprawdzonych sklepów, w których można kupować produkty na wagę. To bardziej ekologiczne, zdrowsze, a często także tańsze rozwiązanie.
  • Kupując na wagę, zabierz ze sobą swoje pojemniki wielorazowe – wybierz te szklane, stalowe, bambusowe, poliaktydowe, ceramiczne lub z bezpiecznego tworzywa (HDPE/02, PP/05). Nie zapomnij też o torbie na zakupy – podziękuj jednorazowym siatkom foliowym.
  • Jeśli nie masz możliwości kupowania na wagę, niech pierwszym wyborem będzie szkło – nie plastik czy puszka.
  • W szczególności unikaj żywności zapakowanej w tworzywa uznane za mało bezpieczne – z symbolem PVC/03, PS/06 lub other/07 (chyba, że tworzywo z 07 dodatkowo jest oznaczone jako bioplastik) oraz produktów zafoliowanych.

PIECZENIE

Coraz większą popularnością cieszą się silikonowe foremki – łatwe w czyszczeniu, lekkie i nieprzywierające. UWAGA: mogą one zawierać szkodliwe lotne związki organiczne. By się ich pozbyć, należy ogrzewać formę przez ok. 4 godz. w temperaturze 200 st. C. Niestety, wielu producentów rezygnuje z tego ważnego procesu, by zmniejszyć koszty. Dlatego warto kupować foremki ze sprawdzonych źródeł, a przy braku pewności co do ich jakości – dla bezpieczeństwa samodzielnie wykonać „wypiekanie formy” przed pierwszym pieczeniem ciast.
Dobrym wyborem będą też formy stalowe, ceramiczne lub szklane. Jeśli preferujesz powłoki nieprzywierające – zdecyduj się na te oznaczone jako „PFOA free”, „PFOS free” albo „PTFE free” (niezawierające szkodliwych dla zdrowia związków perfluorowanych).

GOTOWANIE

Sprawdź, czy używane przez Ciebie akcesoria kuchenne są przyjazne zdrowiu i środowisku. Wybieraj przybory (np. łopatki, szczypce, chochle, łyżki, tarki itd.) wykonane drewna, stali nierdzewnej lub silikonu (ze sprawdzonego źródła).

Plastikowe (najczęściej polietylenowe, z tworzywa poliamidowego lub teflonu) mogą zawierać bisfenol A – szkodliwy szczególnie podczas oddziaływania wysokich temperatur. Jeśli wybierasz tworzywo sztuczne – zwróć uwagę na oznaczenia w trójkącie. Unikaj w szczególności produktów z symbolem 03/PVC, 06/PS oraz 07/other (chyba, że dodatkowo tworzywo jest oznaczone jako bioplastik – np. poliaktyd). Za najbezpieczniejsze plastiki uznaje się 02/HDPE oraz 05/PP.

Wybieraj patelnie i garnki ze stali nierdzewnej, kamienia, żeliwa lub ceramiki. W przypadku zakupu produktów z powłoką nieprzywierającą, upewnij się, że są one oznaczone jako „PFOS free”, „PFOS free” lub „PTFE free”. Nie kupuj podejrzanie tanich produktów z niewiadomego źródła – np. na bazarku. Mogą być wykonane z tzw. „czarnego nylonu”, który zawiera niebezpieczne substancje, np. pierwszorzędowe aminy aromatyczne (PAAs). Nie używaj akcesoriów aluminiowych. Glin łatwo się nagrzewa i uwalnia do organizmu: jest magazynowany w mózgu (może przyczyniać się do demencji czy choroby Alzheimera) oraz w wątrobie (negatywnie wpływa na jej wydolność).

PRZECHOWYWANIE ŻYWNOŚCI

Za dużo jedzenia? Nic straconego – bożonarodzeniowe smakołyki mogą o kilka dni przedłużyć świąteczną atmosferę albo zostać użyte jako składniki nowych dań – ważne jednak, by były odpowiednio przechowywane! Staraj się umieszczać je w pojemnikach wolnych od niebezpiecznych substancji (które – co warto mieć na uwadze – tym łatwiej przenikają do pożywienia w przypadku tłustych potraw).

Najlepszym rozwiązaniem będzie szkło, ceramika i stal nierdzewna.
Przy pojemnikach z tworzyw sztucznych upewnij się, że są przeznaczone do kontaktu z żywnością. Wiele opakowań toleruje tylko określone temperatury (zwróć uwagę np. na ikonkę śnieżynki lub sztućców). Dla przykładu – opakowania odpowiednie do mrożenia często nie powinny mieć kontaktu z ciepłymi potrawami. Nigdy nie podgrzewaj potraw w plastiku. Pamiętaj o symbolach w trójkącie – najbezpieczniejsze do kontaktu z żywnością będą pojemniki oznaczone 05/PP (polipropylen) i 02/HDPE (polietylen dużej gęstości).

 

About the author