W 2021 roku niezagospodarowany północny cypel wyspy Ołowianka zyska nową, zieloną przestrzeń spacerową o powierzchni prawie 5000 m2, w którą wkomponowana będzie także… aleja włazów kanalizacyjnych!
Terenowi spacerowemu z widokami na wschodnie nabrzeże Motławy oraz na Główne Miasto towarzyszyć będą historyczne eksponaty włazów z różnych okresów dziejów Gdańska, a także z innych polskich i zagranicznych miast.
– milczący świadkowie historii
Historia rozwoju nowoczesnych systemów kanalizacyjnych w Europie i na świecie sięga drugiej połowy XIX wieku. Zależnie od potrzeb i możliwości finansowania, budowane systemy były mniej lub bardziej rozwinięte, zawsze jednak w oparciu o tę samą zasadę: skupiska ludzkie łączone były z miejscami zrzutu lub utylizacji ścieków układem podziemnych kanałów i rurociągów, te z kolei łączyły ze sobą studnie kanalizacyjne, których „oknami na świat” były właśnie włazy. Pokrywy niejednokrotnie przetrwały dziesiątki lat, a niektóre wciąż pozostają w swoich pierwotnych miejscach.
Na całym świecie pełnią tę samą funkcję. W każdym jego zakątku mogą wyglądać zupełnie inaczej. Poniżej od lewej: Gdańsk, Gdańsk, Brema, Santiago de Compostela, Ostróda, Bergen, Berlin, Toruń.
Na co dzień rzadko dostrzegane, umykają nam pod stopami. A przecież włazy kanalizacyjne są świadectwem historii i rozwoju cywilizacji, możliwego dzięki pracy wielu pokoleń. Dlatego postanowiliśmy uhonorować je dedykowaną im przestrzenią.
Te, które zostaną wyeksponowane na północnym cyplu Ołowianki, gromadziliśmy przez wiele lat. Najpierw – z gdańskich ulic, w trakcie ich przebudów i remontów, aby zachować je przed zniszczeniem. Później – z myślą o przyszłej ekspozycji. Nie w muzeum lub na czasowej wystawie, ale właśnie w nawierzchni drogi. Osadzone jak kiedyś, gdy pełniły swoją funkcję użytkową. Tym razem w większej grupie na niewielkiej przestrzeni spacerowej, dzięki czemu łatwiej zwrócić na nie uwagę, a może też zastanowić się, jak ważną pełnią rolę.
Ekspozycja będzie podzielona na 3 aleje: gdańskich włazów historycznych, współczesnych włazów polskich oraz włazów pochodzących z zagranicy. Dwie pierwsze są kompozycyjnie zamknięte, trzecia ma charakter otwarty – będzie uzupełniana o kolejne eksponaty pozyskiwane w przyszłości.
– spacer przez czasy i miejsca
– pośród zieleni
Przestrzeń będzie łączyć walory historyczne i edukacyjne ze spacerowymi i przyrodniczymi. Pojawią się w niej także nowe nasadzenia – wielogatunkowa kompozycja krzewów iglastych i liściastych (w tym zimnozielonych oraz utrzymujących liście na zimę) połączona z 3 gatunkami traw ozdobnych. Posadzony zostanie m.in. dereń biały, laurowiśnia wschodnia czy śmiałek darniowy. Projekt architektoniczny poprzedzony był szczegółową inwentaryzacją zieleni, w której wzięto pod uwagę jest stan i walory estetyczne.
Szacowany koszt całego przedsięwzięcia to 1 500 000 zł netto.