Cykl hydrologiczny, czyli woda jako wytrwały (o)biegacz

Pod wpływem Słońca, grawitacji i ruchu Ziemi woda nieustannie przemieszcza się w przyrodzie. Zjawisko obiegu wody nazywane jest także cyklem hydrologicznym.

Obieg wody w przyrodzie jest obiegiem zamkniętym, gwarantuje więc stały dostęp do wody na Ziemi. H2O krąży między atmosferą (ziemska powłoka gazowa), hydrosferą (ogół ziemskich wód) i litosferą (górna część płaszcza ziemskiego), po drodze zmieniając stany skupienia.

Wyróżniamy obieg duży i mały. Ten pierwszy obejmuje pełny cykl krążenia wody i wszystkie jej przemiany, tj. parowanie, kondensację, przemieszczanie się pary wodnej, opad, wsiąkanie oraz spływ (powierzchniowy i podziemny). Dzieje się w skali globalnej i ma wpływ na ogólny bilans wody. Obieg mały wiąże się natomiast z lokalną cyrkulacją wody w obrębie oceanów i kontynentów, która nie ma znaczącego wpływu na bilans wody w skali globalnej i obejmuje tylko parowanie i opad wody.

(O)BIEGOWA TRASA WODY

Siłą napędową obiegu wody w przyrodzie jest energia Słońca. To pod wpływem słonecznego ciepła woda paruje z powierzchni ziemi (w tym również z powierzchni roślin i z gleby). Masy pary wodnej mieszają się z powietrzem i unoszą do góry. Wraz z wysokością, temperatura zmniejsza się, co przy dodatkowym nasyceniu powietrza parą wodną, powoduje kondensację, czyli skraplanie pary wodnej. Te drobne (na ten moment) kropelki grupują się tworząc chmury lub tuż nad powierzchnią ziemi – mgły. Skumulowane w ten sposób kropelki zderzają się ze sobą i łączą, zwiększając swoją objętość. W pewnym momencie nie mogą już sprzeciwiać się prawu grawitacji (są zbyt ciężkie), i w związku z tym opadają na ziemię w postaci deszczu, śniegu lub gradu.

80% opadów trafia do mórz i oceanów, reszta – na kontynenty.

Część przesiąka do gruntu (spływ gruntowy i podziemny), część spływa po jego powierzchni (spływ powierzchniowy). W ten sposób woda zasila podziemne warstwy wodonośne i cieki wodne znajdujące się na powierzchni oraz wchłaniana jest przez rośliny. I tak koło się zamyka.

W skali globalnej bilans wodny, określający efekt cyklu hydrologicznego, jest zrównoważony: mniej więcej tyle samo wody wyparowuje, co wraca w postaci opadów. W mniejszej skali: na lądach przeważają opady, z kolei nad oceanami przeważa parowanie.

Jednak, mimo, że obieg wody gwarantuje zachowanie stałej jej ilości, należy pamiętać, że zasoby dostępnej wody pitnej zmniejszają się w wyniku rozwoju cywilizacji i działalności człowieka.

ILE CZASU BIEGNIE CZĄSTECZKA WODY?

W atmosferze to około 8 dni, w rzekach – 2 tygodnie, a w glebie – nawet rok. Inaczej wygląda to w lodowcach (nawet 8 tysięcy lat) i wodach podziemnych (5000 lat).

wsparcie merytoryczne: pfozw.org.pl

About the author