O EUTROFIZACJI mówimy wtedy, gdy dochodzi do wzmożonego wzrostu biomasy glonów na skutek wzbogacania wód w substancje odżywcze (biogeny, głównie azot i fosfor). Naocznym przejawem procesu są dające się latem we znaki wodom Bałtyku SINICE – groźne zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska.
Eutrofizacja określana bywa także jako „wzrost trofii, czyli żyzności wód”. I choć słowo „żyzność” na ogół niesie ze sobą pozytywne skojarzenia, nagromadzenie biogenów w wodach morskich nie niesie ze sobą niczego dobrego. W połączeniu z wysoką temperaturą przyczynia się do nadmiernego, a więc niepożądanego zakwitu glonów i sinic, zwanych także cyjanobakteriami.
„Kwitnienie” wody to jednak dopiero początek problemów! Bo eutrofizacja to przede wszystkim zachwianie równowagi ekologicznej.
Przyczynia się do wymierania organizmów bytujących w wodach (zarówno ryb, jak i roślinności), dominacji organizmów beztlenowych (saprobiontów, które żywią się szczątkami organicznymi prowadząc do ich beztlenowego rozkładu, w wyniku czego powstają trujące gazy takie jak np. siarkowodór), nagromadzenia na dnie zbiorników wodnych znacznej ilości materii organicznej i mułów, a w konsekwencji – wypłycania i zubożania akwenów.
PRZYCZYNY
Spływ z powierzchni przenawożonych azotem gruntów rolniczych to główny „winny” eutrofizacji. Stosowane w rolnictwie w nadmiernych dawkach nawozy – zarówno sztuczne, jak i naturalne – zawierają związki azotu i fosforu. Ich nadwyżki (niewykorzystane przez rośliny) wraz z deszczem spływają do wód gruntowych i rzek, a następnie – trafiają do mórz.
Eutrofizacji sprzyjają też używane przez nas powszechnie detergenty zawierające fosforany oraz powietrze zanieczyszczone tlenkami azotu.
OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW A ELIMINACJA BIOGENÓW
Związki azotu i fosforu obecne są również w ściekach, jednak z bardzo dobrym skutkiem eliminuje się je podczas biologicznego etapu procesu oczyszczania.
Od 2016 r. GIWK uczestniczy w międzynarodowym projekcie IWAMA.
Celem projektu jest poprawa efektywności procesów oczyszczania ścieków w Regionie Morza Bałtyckiego. Działania ukierunkowane są na podniesienie kwalifikacji operatorów oczyszczalni i wymianę doświadczeń oraz na wdrożenie inwestycji pilotażowych, ukierunkowanych na poprawę efektywności energetycznej oczyszczalni i usprawnienie gospodarki osadowej. W projekcie bierze udział 17 podmiotów reprezentujących firmy eksploatujące oczyszczalnie ścieków, stowarzyszenia operatorów projektów wod-kan, centra środowiskowe i instytucje badawcze z Regionu Morza Bałtyckiego.
W ramach projektu na terenie Oczyszczalni Ścieków Gdańsk Wschód powstała stacja pilotowa.
Jej zadaniem jest zweryfikowanie efektywności energetycznej nowej technologii biologicznego etapu oczyszczania ścieków komunalnych, opartej na strącaniu chemicznym związków organicznych i usuwaniu azotu w procesie anammox (zastosowanie do usuwania biogenów innych bakterii niż te, które są obecnie wykorzystywane na oczyszczalni) oraz doczyszczaniu ścieków na złożu hydrofitowym tj. wykorzystując naturalne procesy samooczyszczania zachodzące w przyrodzie na terenach podmokłych.
Więcej o stacji pilotowej >>>
Stacja wyróżniona została na eksperckiej platformie informacyjnej Baltic Smart Water Hub, która przedstawia dobre praktyki eksploatacyjne oraz rozwiązania techniczne w gospodarce wodno-ściekowej w regionie Morza Bałtyckiego.
OCZYSZCZALNIE HYDROFITOWE
Eliminować biogeny i w ten sposób zapobiegać eutrofizacji mogą także specjalne gatunki roślin – hydrofity, czyli rośliny wodne i wodolubne, które retencjonują i dodatkowo filtrują spływającą wodę.
Wegetacja roślinności oraz działalność bakterii i mikroorganizmów powoduje rozkład materii organicznej i usuwanie m.in. związków azotu i fosforu, analogicznie jak w tradycyjnej oczyszczalni. Fosfor i azot są też pochłaniane przez rośliny – to składniki odżywcze niezbędne do ich rozwoju. Co więcej, hydrofity mają zdolność wiązania metali ciężkich i usuwania ich ze ścieku (a tym samym – ze środowiska).
PRZECIWDZIAŁANIE
Wykorzystywanie rozwiązań pojawiających się dzięki stałemu rozwojowi technologii procesów oczyszczania ścieków przyczynia się do coraz skuteczniejszej redukcji ładunku biogenów zawartych w ściekach – to działania, które może podjąć właściciel infrastruktury wod-kan, np. miasto. Warto jednak pamiętać, że i my możemy mieć wpływ na przeciwdziałanie eutrofizacji.
BE RESPONSEABLE!
Morze Bałtyckie powinno być niebieskie, nie zielone! Tymczasem ok. 95% jego obszaru cierpi na przeżyźnienie. By zwiększać świadomość nt. negatywnych konsekwencji procesu eutrofizacji i metod przeciwdziałania problemowi, od 5 września 2018 r. przez 21 dni w mediach społecznościowych trwała kampania edukacyjna zainicjowana przez Baltic Environmental Forum Group.
Wpisy dot. eutrofizacji można prześledzić na profilach:
