Plastik jest jednym z najczęściej występujących w wodach rodzajów śmieci. Niebezpieczne dla środowiska i dla zdrowia są nie tylko plastikowe odpady widoczne gołym okiem, ale zwłaszcza cząstki o średnicy poniżej 5 mm (tzw. mikroplastik).
Mikroplastiki kumulują się w środowisku. Do wód mogą uwalniać się bezpośrednio (rozkładające się sieci rybackie, farby stosowane do ochrony powierzchni łodzi), wodami opadowymi bądź pośrednio – z potencjalnie zawierających je oczyszczonych ścieków. Do organizmu przedostają się drogą oddechową, przez spożycie zanieczyszczonej żywności i kontakt ze skórą.
Co warto wiedzieć o mikroplastiku?
Zanieczyszczenie środowiska mikroplastikami stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa i jakości żywności, zdrowia ludzi i turystyki przybrzeżnej, a także przyczynia się do zmian klimatu. Wpływ cząstek tworzyw sztucznych na nasze zdrowie nie został jeszcze dostatecznie zbadany. Wiemy jednak, że liczne toksyczne i endokrynnie czynne substancje chemiczne zawarte w plastiku mogą zaburzać pracę układu hormonalnego.
Zadania realizowanego przez nas międzynarodowego projektu badawczego FanpLESStic-sea obejmują:
– zwiększenie wiedzy na temat pochodzenia mikroplastiku i dróg jego rozprzestrzeniania;
– ocenę skuteczności technologii, pozwalających zmniejszyć ładunek mikroplastików lub zmniejszyć ryzyko ich przedostawania się do cieków wodnych;
– zwiększenie wiedzy i zaangażowania osób podejmujących decyzje poprzez sugestie, w jaki sposób wdrożyć opłacalne metody redukcji mikroplastików.
Bardzo ważne, aby już dziś ograniczać emisję „u źródła” i wychwytywać drobinki, zanim dostaną się do wód.
CO MOŻESZ ZROBIĆ?
PICIE
Jak wykazały badania, woda w butelkach PET może zawierać drobinki tworzyw sztucznych (przypuszczalnie dostają się do wody z nakrętek podczas ich otwierania). PET może być źródłem substancji endokrynnie czynnych (ED/EDC) – w tym upośledzających pracę układu hormonalnego FTALANÓW, które po dłuższym czasie mogą przenikać do napoju, a co za tym idzie – organizmu (ryzyko rośnie w przypadku napojów gazowanych, o kwaśnym odczynie i zwierających konserwanty, zwłaszcza sorbinian potasu), a także ANTYMONU (Sb) – podejrzewanego o właściwości rakotwórcze, mogącego uwalniać się w przypadku zbyt długiego (kilkumiesięcznego) przechowywania, wielokrotnego użytku lub ekspozycji na wysoką temperaturę i promienie słoneczne.
PRANIE
Tekstylia są jednym z głównych źródeł mikroplastiku ze źródeł pierwotnych w zbiornikach wodnych (35% wg danych IUCN 2017). Syntetyczne włókna uwalniają drobinki tworzyw sztucznych do środowiska podczas prania. Do organizmu mogą one następnie przenikać drogą pokarmową (np. przez spożywanie ryb czy soli morskiej) i wziewną (unoszą się w powietrzu). Jak zmniejszyć ich uwalnianie i zadbać o środowisko?
MYCIE I SPRZĄTANIE
Mikroplastik wytwarzany celowo do określonych zastosowań komercyjnych (tzw. „pierwotny”) stosowany jest w kosmetykach i środkach higieny osobistej – najczęściej jako mikrogranulki złuszczające i wygładzające np. w peelingach czy pastach do zębów, a także detergentach (jako substancja ścierna). Drobinki nie są przechwytywane przez oczyszczalnie ścieków i dostają się do środowiska, negatywnie wpływając na jakość wód i zagrażając życiu bytujących w nich organizmów.
Do toalety wstęp ma ta trójka:
papier do WC, „jedynka” i „dwójka”
Pamiętaj – kanalizacji sanitarnej nie można traktować jak śmietnika. Trafiające do niej odpady negatywnie wpływają zarówno na sprawność sieci (mogą zapychać instalacje, uszkadzać pompy lub inne urządzenia), jak i na środowisko (np. poprzez emisję mikroplastików czy innych substancji niebezpiecznych do wód).
Sprawdź, czego jeszcze nie należy wrzucać do WC >>>
Projekt FanpLESStic-sea zrzesza organizacje partnerskie z 8 krajów nadbałtyckich: Szwecji, Finlandii, Norwegii, Danii, Polski, Łotwy, Litwy i Rosji. Polskę reprezentują dwa podmioty z Gdańska: Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o.o. i Gdańskie Wody Sp. z o.o. Całkowity budżet projektu wynosi 2 968 068,80 EUR przy wsparciu finansowym ze strony UE w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (program Interreg BSR). Projekt jest realizowany w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 30 czerwca 2021 r.
