TEMAT: WODY GRUNTOWE

Ok. 60% światowych zasobów wody słodkiej (w stanie płynnym) stanowią wody podziemne, w tym m.in. gruntowe. Wspierają one dostawy wody pitnej, systemy sanitarne, rolnictwo, przemysł i ekosystemy. Dla ludzi to podstawa zdrowego odżywiania i możliwość korzystania z udogodnień cywilizacyjnych.

GRUNTOWE, CZYLI…?

Takie, które znajdują się w tych warstwach wodonośnych (geologicznych formacjach skał, piasków i żwirów zawierających znaczne ilości wody), które od góry są przepuszczalne, a od dołu – słabo- lub nieprzepuszczalne. Zasilają źródła, rzeki, jeziora i tereny podmokłe oraz przenikają do oceanów. Ich zasoby odbudowują się głównie poprzez infiltrujące grunt opady deszczu i śniegu.

DLACZEGO SĄ WAŻNE?

Większość suchych obszarów świata jest całkowicie uzależniona od zasobów wód gruntowych. Dostarczają one znaczną część wody używanej do picia i celów sanitarnych, potrzebnej do produkcji żywności i rozwoju przemysłu. Mają też krytyczne znaczenie dla zdrowego funkcjonowania ekosystemów, utrzymania bioróżnorodności i równowagi biologicznej fauny i flory.

Poszukiwanie, ochrona i zrównoważone wykorzystanie wód gruntowych jest szczególnie ważne w kontekście adaptacji do zmian klimatu, a także rosnącej populacji.

CO IM ZAGRAŻA?

Nadmierna eksploatacja wód gruntowych (mówimy o niej w sytuacji, gdy pobór wód jest większy niż uzupełnianie przez opady) może prowadzić do niestabilności i osiadania gruntów, a w regionach przybrzeżnych do wnikania wody morskiej pod ląd. W dalszej perspektywie, zasoby tych wód mogą się „kurczyć” mimo, że obieg wody w przyrodzie traktuje się jako obieg zamknięty.

Na wielu terenach wody gruntowe są zanieczyszczane, a rekultywacja jest często długim i trudnym procesem, który zwiększa koszty uzdatniania, a czasem nawet uniemożliwia ich wykorzystanie.

To, co robimy na powierzchni, ma znaczenie pod ziemią. Zostawianie śmieci w lesie, wrzucanie ich do ubikacji, gaszenie niedopałków na plaży… choć pozornie niezwiązane z wodą, tego typu zachowania mają realny (negatywny!) wpływ na stan zasobów wody pitnej!

DLACZEGO TRZEBA O NIE DBAĆ?

Polska to kraj o stosunkowo ubogich zasobach wodnych. Wynoszą ok. 60 mld m3, a w okresach suszy mogą spadać nawet do 40 mld m3 (dla porównania, w Szwecji to 196 mld m3). Według danych z 2019 r., w przeliczeniu na 1 mieszkańca średnia zasobów wody słodkiej z wielolecia to w Polsce ok. 1,6 tys. m3 (4. miejsce od końca w Europie).

W całej Unii wodne zasoby znajdują się pod coraz większą presją. Do zmniejszenia dostępności wody słodkiej wynikającego z rozwoju miast i rolnictwa znacząco przyczyniają się w szczególności zmiany klimatu, przejawiające się w ekstremalnych zjawiskach pogodowych (zwłaszcza suszach). Skutkiem susz są m.in. okresowe deficyty wody w rzekach, a te z kolei niosą za sobą trudności w zaopatrzeniu w wodę niektórych regionów.

CO ROBIMY?

Wody podziemne to ważne źródło wody pitnej, które wystawiane jest jednak na zagrożenia spowodowane działalnością człowieka. Dlatego już w 1991 r. zostały one objęte państwowym monitoringiem środowiska. Dla obszaru Gdańska, Sopotu i gminy Pruszcz Gdański w kolejnych lata opracowano dokumentacje hydrogeologiczne ustalające zasoby dyspozycyjne wód podziemnych.

Zapewnienie ciągłości dostaw czystej i zdrowej wody wymaga kompleksowego i stałego monitorowania wód podziemnych. Od kilku lat w Gdańsku prowadzone są szeroko zakrojone badania hydrogeologiczne mające na celu wszechstronne rozpoznanie stanu wód i zapewnienie ochrony ich zasobów dla przyszłych pokoleń.

To wyjątkowe w skali kraju i pierwsze tak kompleksowe badania na terenie aglomeracji gdańskiej. Nie tylko umożliwiają kontrolę nad jakością wody dostarczanej mieszkańcom! Dają też wiedzę na temat tego, jakie są faktyczne zasoby wody i na jak długo tych ich wystarczy.

Monitoring = woda dla pokoleń!

About the author