Korzeń maca, znany również jako peruwiański żeń-szeń, zyskuje coraz większą popularność wśród osób poszukujących naturalnych sposobów na poprawę zdrowia i kondycji. Ta roślina z rodziny kapustowatych od tysięcy lat była ceniona przez rdzennych mieszkańców Peru. Przed podjęciem decyzji o zakupie warto poznać właściwości, działanie i potencjalne skutki uboczne tego niezwykłego suplementu.
Czym jest korzeń maca i skąd pochodzi?
Korzeń maca (Lepidium meyenii) to roślina pochodząca z Peru, uprawiana w Andach na wysokości ponad 4000 metrów n.p.m. W kulturze Inków był uznawany za dar od Boga i wykorzystywany jako źródło pożywienia oraz w medycynie ludowej. Jego jadalny korzeń w formie bulwy wielkości rzodkwi stanowił codzienny pokarm ludności zamieszkującej Andy.
Maca charakteryzuje się niezwykłą odpornością na trudne warunki atmosferyczne i ubogie podłoże. W uprawie nie wymaga stosowania pestycydów czy innych substancji chemicznych, co czyni go naturalnym produktem. Korzeń jest zbierany ręcznie w delikatny sposób, a następnie poddawany odpowiedniej obróbce.
Ze względu na swoje korzyści zdrowotne korzeń maca nazywa się często „peruwiańskim żeń-szeniem”. W dzisiejszych czasach jest powszechnie stosowany jako suplement diety i eksportowany do wielu krajów na całym świecie. W Peru nadal jest uważany za skarb narodowy i hołubiony przez mieszkańców za swoje wyjątkowe właściwości.
Bogaty skład odżywczy korzenia maca
Korzeń maca jest organicznym superfood o niezwykle bogatym składzie. Oferuje szerokie spektrum składników odżywczych, które przyczyniają się do zdrowia i witalności organizmu.
Witaminy i minerały
Korzeń maca dostarcza różnorodnych witamin, w tym witaminy C, B2, B6 oraz znaczne ilości witaminy E. Te składniki współgrają ze sobą, wspomagając układ odpornościowy, procesy metaboliczne oraz poprawiając zdrowie skóry. Dodatkowo zawiera witaminy B1, B3, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Wśród składników mineralnych znajdziemy wapń, potas, żelazo, magnez, cynk i miedź. Pomagają one w utrzymaniu zdrowia kości, prawidłowego funkcjonowania mięśni oraz korzystnie wpływają na układ nerwowy. Korzeń jest również bogaty w selen, bor i mangan.
Białka i aminokwasy
Maca dostarcza białek, które pełnią istotne funkcje w organizmie, wpływając na działanie komórek, enzymów, antyciał i hormonów. Jest bogata w aminokwasy – składniki białek niezbędne do budowy komórek i regeneracji mięśni.
Korzeń zawiera również błonnik pokarmowy, który wspomaga trawienie, pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi oraz przyczynia się do zwiększenia uczucia sytości. Ponad 50% składu stanowią węglowodany, które dostarczają energii organizmowi.
Substancje bioaktywne
W korzeniu maca można znaleźć wiele bioaktywnych substancji, takich jak sterole, flawonoidy, antocyjany, saponiny oraz taniny. Taka zawartość substancji wraz z działaniem macy na organizm sprawia, że zalicza się ją do adaptogenów – substancji pomagających przystosować się do niekorzystnych warunków.
Jakie są rodzaje korzenia maca?
Korzeń maca występuje w trzech głównych typach różniących się kolorem. Każda odmiana ma swoje unikalne właściwości i składniki odżywcze, które wpływają na zdrowie w różny sposób.
| Rodzaj | Charakterystyka | Główne właściwości |
|---|---|---|
| Czarna maca | Najrzadziej występująca odmiana | Poprawa zdolności poznawczych, pamięci i koncentracji, zwiększenie wydolności fizycznej, wpływ na płodność mężczyzn |
| Czerwona maca | Ceniona za właściwości antyoksydacyjne | Działanie antynowotworowe, wsparcie zdrowia kości i prostaty, łagodzenie objawów menopauzy i PMS |
| Żółta maca | Najpopularniejszy i najbardziej dostępny rodzaj | Podnoszenie poziomu energii, poprawa samopoczucia, wspieranie równowagi hormonalnej |
Właściwości zdrowotne potwierdzone badaniami
Korzeń maca zasłynął tysiące lat temu ze swoich prozdrowotnych właściwości. Współczesne badania naukowe potwierdzają wiele z tradycyjnych zastosowań tej rośliny.
Wpływ na funkcje poznawcze
Korzeń maca ma właściwości, które mogą przyczyniać się do poprawy zdolności poznawczych, w szczególności pamięci i umiejętności uczenia się. Działanie to wynika z obecności pewnych związków fizjologicznie aktywnych, które wpływają na strukturę oraz funkcjonowanie mózgu.
Badania przeprowadzone na modelach zwierzęcych pokazały, że suplementacja macy pomaga w poprawie pamięci przestrzennej oraz zdolności uczenia się. Niektóre z tych badań sugerują, że maca może działać neuroprotekcyjnie, co oznacza, że jest w stanie chronić neurony w mózgu przed uszkodzeniami i utratą funkcji.
Wsparcie funkcji seksualnych
Korzeń maca cechuje się wielowiekową historią użycia jako naturalny afrodyzjak, który zwiększa libido i poprawia funkcje seksualne zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Składniki mineralne, takie jak cynk i jod, wspierają funkcje seksualne poprzez wpływ na równowagę hormonów i poprawę krążenia.
Badanie z 2020 roku sprawdziło wpływ korzenia maca w proszku na mężczyzn z astenozoospermią i oligozoospermią. Przez 12 tygodni grupa 69 mężczyzn przyjmowała 2 gramy korzenia maca dziennie lub placebo. W grupie suplementującej macę wykazano znaczną poprawę stężenia nasienia w porównaniu z pacjentami przyjmującymi placebo.
Badanie z 2015 roku na grupie 45 pacjentek wykazało, że 12-tygodniowa suplementacja 3 gramami korzenia maca dziennie poprawiała wskaźniki remisji dysfunkcji seksualnych wywołanych lekami przeciwdepresyjnymi.
Łagodzenie objawów menopauzy
Korzeń maca jest ceniony za swoje potencjalne właściwości łagodzące objawy menopauzy. W tym okresie u kobiet dochodzi do naturalnego spadku poziomu estrogenów, co może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych objawów, takich jak uderzenia gorąca, zaburzenia snu, zmiany nastroju czy suchość pochwy.
Liczne badania sugerują, że maca może działać na układ hormonalny kobiety poprzez wpływ na przysadkę mózgową i podwzgórze – dwa obszary mózgu, które regulują równowagę hormonalną. W rezultacie korzeń maca może przeciwdziałać wpływowi niskiego poziomu estrogenów.
Poprawa nastroju i energii
Korzeń maca zawiera pewne związki, takie jak flawonoidy, które związane są z poprawą samopoczucia oraz redukcją stanów lękowych i depresyjnych. Badania na ludziach pokazały, że spożywanie macy może pomóc zmniejszyć objawy depresji i poprawić stan emocjonalny.
Badanie z 2016 roku sugeruje, że codzienne suplementowanie 3 gramami ekstraktu z korzenia maca przez 12 tygodni może pozytywnie wpływać na nastrój i energię. Osoby biorące udział w badaniu przyjmowały macę czerwoną i czarną, ale wyniki były lepsze w przypadku tej czerwonej.
Jak stosować korzeń maca?
Stosowanie korzenia maca jest stosunkowo proste, a suplement dostępny jest w różnych formach. Lekarze zalecają rozpoczynanie od małych dawek i stopniowe zwiększanie ich, aby ocenić reakcję organizmu.
Dostępne formy suplementu
Korzeń maca można znaleźć w kilku formach, z których każda ma swoje unikalne cechy:
- Proszek maca – najpopularniejsza forma, łatwa do spożycia i dająca wiele możliwości zastosowania
- Kapsułki maca – idealne dla osób preferujących prostotę i wygodę, zapewniają jednorodne dawki
- Czysty korzeń maca – świeży korzeń może być spożywany na surowo lub gotowany jak zwykłe warzywo
- Ekstrakt z korzenia maca – skoncentrowana forma zawierająca dużą dawkę składników aktywnych
Proszek maca ma lekko słodkawy, charakterystyczny smak, do którego można się dość szybko przyzwyczaić. Sprawdza się jako dodatek do muesli, jogurtu, składnik koktajli, soków czy przyprawa do sałatek i dań obiadowych.
Zalecane dawkowanie
Dawkowanie korzenia maca zależne jest od zaleceń producenta, jednak w większości badań wykorzystuje się dawki 1,5–3 gramy dziennie. Porcje te najczęściej są bezpieczne i nie powodują niepożądanych skutków ubocznych. Zalecane jest rozpoczynanie od niższych dawek (nawet 500 mg), a następnie stopniowe ich zwiększanie.
W przypadku tabletek odpowiednią dawkę należy połknąć i popić wodą. Proszek można zmieszać z wodą i wypić lub dodawać do różnych potraw i napojów. Ze względu na lekko pobudzające działanie lepiej jest spożywać korzeń maca rano, nie zaś na noc przed snem.
Kiedy spodziewać się efektów?
Pierwsze efekty stosowania korzenia maca mogą zależeć od różnych czynników, takich jak indywidualna reakcja organizmu, dawka, forma suplementu i cel stosowania. Niektórzy mogą zauważyć poprawę nastroju, energii, wydajności seksualnej i ogólnego samopoczucia po kilku dniach stosowania.
Jednak większość osób potrzebuje kilku lub kilkunastu tygodni regularnego zażywania, aby odczuć pełne korzyści. Efekty adaptogenne pojawiają się stopniowo, w miarę stosowania przez dłuższy okres. Warto zachować cierpliwość i regularność w suplementacji.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Choć korzeń maca jest ogólnie uważany za bezpieczny dla większości ludzi, niektóre osoby nie powinny go stosować. Może to wynikać z istniejących stanów zdrowotnych lub interakcji z innymi lekami.
Kto powinien unikać macy?
Przeciwwskazania do stosowania korzenia maca obejmują:
- Problemy z tarczycą – korzeń maca jest bogaty w jod, który może wpływać na funkcje tarczycy i zakłócać przebieg leczenia
- Zaburzenia hormonalne – maca może wpływać na równowagę hormonalną organizmu, co może być problematyczne dla osób z hormonozależnymi nowotworami
- Ciąża i karmienie piersią – brakuje badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania w tych okresach
- Bezsenność – z uwagi na lekko pobudzające działanie
Interakcje z lekami
Korzeń maca może wpływać na działanie niektórych leków. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące:
| Rodzaj leku | Powód ostrożności |
|---|---|
| Leki hormonalne | Maca ma naturalne właściwości wpływające na poziom hormonów |
| Środki na tarczycę | Bogactwo jodu może wpływać na działanie leków na tarczycę |
| Preparaty przeciwzakrzepowe | Maca może teoretycznie wpływać na krzepliwość krwi |
| Alkohol | Może nasilać potencjalne skutki uboczne macy |
Możliwe skutki uboczne
Korzeń maca może powodować skutki uboczne, ale zazwyczaj są one łagodne i występują rzadko. Najczęściej zgłaszanym działaniem niepożądanym są zaburzenia gastryczne, takie jak wzdęcia, gazy, bóle brzucha czy nudności. Zazwyczaj są one spowodowane spożyciem zbyt dużej ilości korzenia maca lub rozpoczęciem suplementacji bez stopniowego przyzwyczajania organizmu.
Niektórzy ludzie mogą również doświadczyć zmian nastroju, niepokoju lub przyspieszonego bicia serca, które mogą być powiązane z wpływem macy na równowagę hormonalną. Istnieją również doniesienia o bezsenności związanej z używaniem tego korzenia, szczególnie gdy jest spożywany późnym wieczorem.
Osoby z problemami z tarczycą mogą zauważyć pogorszenie stanu tego narządu ze względu na wysoką zawartość jodu w korzeniu maca. W skrajnych przypadkach może także wpłynąć na zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi, pojawienie się duszności lub problemów z prawidłową pracą serca.
Opinie ekspertów i użytkowników
Wśród lekarzy panuje ogólna zgoda co do potencjalnych korzyści płynących z użycia korzenia maca, choć wielu z nich podkreśla również potrzebę ostrożności i dalszych badań. Opinie są zazwyczaj pozytywne, zwłaszcza w kontekście poprawy energii, wytrzymałości i funkcji seksualnych.
Maca to na pewno superfood, który ma dobrą ilość składników odżywczych i jest korzystnym dodatkiem do diety. Poleciłabym go kobietom w wieku menopauzalnym, aby ograniczyć nieprzyjemne symptomy menopauzy.
Dietetyczka Julia Skrajda podkreśla jednak, że korzenia maca nie można przeceniać. Badań na ludziach w dalszym ciągu jest mało, a interakcje z wybranymi lekami i jednostkami chorobowymi mogą być groźne.
Doświadczenia użytkowników
Opinie użytkowników na temat korzenia maca są zróżnicowane. Niektórzy zgłaszają znaczną poprawę energii już po dwóch tygodniach stosowania, inni nie zauważają żadnej różnicy. Kobiety w średnim wieku często chwalą macę za łagodzenie uderzeń gorąca i poprawę nastroju podczas menopauzy.
Mężczyźni często wspominają o poprawie libido po kilku tygodniach regularnego stosowania. Jednak część użytkowników zgłasza problemy żołądkowe, które mogą się pojawić na początku suplementacji.
Gdzie kupić i na co zwrócić uwagę?
Korzeń maca można znaleźć w wielu miejscach, zarówno online, jak i w sklepach stacjonarnych. Dostępny jest w sklepach internetowych, aptekach, sklepach z naturalnymi i organicznymi produktami oraz w niektórych supermarketach w działach ze zdrową żywnością.
Przy wyborze suplementu warto zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów. Najlepiej wybierać preparaty zawierające ekstrakt z korzenia maca – to skoncentrowana forma suplementu zawierająca dużą dawkę składników aktywnych. Warto sprawdzić, czy produkt posiada certyfikaty jakości i czy producent przestrzega standardów GMP.
Istotne jest również sprawdzenie składu pod kątem potencjalnych alergenów oraz wybór formy najlepiej odpowiadającej indywidualnym preferencjom. Kapsułki są wygodniejsze w stosowaniu, podczas gdy proszek oferuje większą elastyczność w dawkowaniu i możliwość dodawania do różnych potraw.
Co warto zapamietać?:
- Korzeń maca (Lepidium meyenii) pochodzi z Peru, uprawiany na wysokości 4000 m n.p.m., znany jako „peruwiański żeń-szeń”.
- Korzeń maca jest bogaty w witaminy (C, B2, B6, E) oraz minerały (wapń, potas, żelazo, magnez, cynk), wspierające zdrowie układu odpornościowego i nerwowego.
- Wyróżnia się trzy główne rodzaje macy: czarna (poprawa pamięci), czerwona (właściwości antyoksydacyjne) i żółta (podnoszenie energii).
- Korzeń maca może poprawić funkcje poznawcze, wspierać zdrowie seksualne oraz łagodzić objawy menopauzy, co potwierdzają badania.
- Zalecane dawkowanie to 1,5–3 gramy dziennie, a efekty mogą być zauważalne po kilku tygodniach regularnego stosowania.
