Powrót do pełnej sprawności po operacji ścięgna Achillesa wymaga czasu, cierpliwości oraz systematycznej rehabilitacji. Jednym z najczęściej zadawanych pytań przez pacjentów jest moment, w którym można bezpiecznie odstawić kule. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników indywidualnych.
Jak przebiega proces gojenia po operacji ścięgna Achillesa?
Ścięgno Achillesa, mimo że stanowi najgrubsze i najmocniejsze ścięgno w ludzkim ciele, wymaga szczególnej ochrony po zabiegu operacyjnym. Proces regeneracji przebiega etapami, a każdy z nich niesie ze sobą określone ograniczenia i możliwości. Pierwsze dwa tygodnie po operacji to okres szczególnie wrażliwy, kiedy świeżo zszyty obszar potrzebuje maksymalnej ochrony przed jakimkolwiek obciążeniem. W tym czasie pacjent porusza się wyłącznie o kulach łokciowych, nie obciążając operowanej kończyny.
Gojenie ścięgna zachodzi dzięki procesowi przebudowy tkanki łącznej, podczas którego pojedyncze włókna kolagenu układają się zgodnie z kierunkiem działania sił. Ten naturalny mechanizm wymaga odpowiedniego czasu i stopniowego zwiększania obciążenia. Zbyt wczesne forsowanie operowanej nogi może prowadzić do poważnych powikłań, w tym ponownego zerwania ścięgna. Dlatego specjaliści zalecają ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich i fizjoterapeutycznych na każdym etapie rekonwalescencji.
W początkowym okresie pooperacyjnym niezwykle istotne jest utrzymywanie kończyny w uniesieniu powyżej linii bioder oraz regularne stosowanie okładów zimnych. Te proste zabiegi pomagają zmniejszyć obrzęk i wspierają naturalny proces gojenia. Pacjent powinien również unikać obciążania operowanej nogi dłużej niż dwie godziny dziennie przez pierwsze tygodnie po zabiegu.
Kiedy można rozpocząć częściowe obciążanie operowanej nogi?
Stopniowe wprowadzanie obciążenia operowanej kończyny rozpoczyna się zazwyczaj po upływie dwóch tygodni od zabiegu. W tym momencie, jeśli gojenie przebiega prawidłowo, lekarz może zezwolić na rozpoczęcie chodzenia w specjalnym bucie ortopedycznym typu Walker. To zaopatrzenie ortopedyczne zwiększa komfort pacjenta i umożliwia bezpieczniejsze przemieszczanie się przy jednoczesnej ochronie operowanego ścięgna.
Pacjenci w tym okresie mogą obciążać operowaną kończynę do granicy bólu, co oznacza, że każdy dyskomfort jest sygnałem do ograniczenia aktywności. Warto podkreślić, że ból stanowi naturalny mechanizm obronny organizmu i nie należy go ignorować. Nawet jeśli pojawi się lekki obrzęk, nie powinien on budzić niepokoju, o ile nie towarzyszy mu nasilający się ból czy gorączka. W nocy pacjent powinien jednak nadal zakładać przednią łuskę stabilizującą, aby zapewnić odpowiednią ochronę podczas snu.
Masaż limfatyczny oraz specjalne skarpety uciskowe pomagają zmniejszyć obrzęk i wspierają proces regeneracji w pierwszych tygodniach po operacji.
Ruch w tym okresie należy ograniczać do minimum, koncentrując się głównie na niezbędnych czynnościach codziennych. Chodzenie powinno odbywać się w kontrolowany sposób, z pełną świadomością ograniczeń operowanej nogi. Fizjoterapeuci zalecają również rozpoczęcie delikatnych ćwiczeń ruchowych w dozwolonym zakresie, które pomagają utrzymać elastyczność stawu skokowego bez nadmiernego obciążania ścięgna.
W którym tygodniu można zacząć chodzić o jednej kuli?
Przejście z dwóch kul na jedną stanowi istotny krok w procesie rehabilitacji i zazwyczaj następuje między szóstym a ósmym tygodniem po operacji. Decyzja ta powinna być zawsze podjęta przez lekarza prowadzącego lub doświadczonego fizjoterapeutę, którzy ocenią aktualny stan pacjenta. Nie każdy przypadek przebiega identycznie, dlatego tak ważne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta.
Przed rozpoczęciem chodzenia o jednej kuli specjalista sprawdza kilka kluczowych parametrów. Należą do nich zakres ruchu w stawie skokowym, siła mięśniowa podudzia, stabilność w pozycji stojącej oraz brak dolegliwości bólowych podczas obciążania operowanej nogi. Jeśli wszystkie te warunki są spełnione, pacjent może stopniowo rezygnować z jednej kuli, zaczynając od strony operowanej.
Jak prawidłowo chodzić o jednej kuli
Technika poruszania się o jednej kuli różni się od chodzenia o dwóch kulach i wymaga pewnego przyzwyczajenia. Kulę należy trzymać po stronie zdrowej nogi, co może wydawać się nieintuicyjne, ale zapewnia lepszą stabilizację i bardziej naturalny wzorzec chodu. Podczas kroku najpierw stawia się kulę wraz z operowaną nogą, a następnie przenosi ciężar ciała na zdrową nogę.
W tym okresie warto intensyfikować ćwiczenia wzmacniające mięśnie dookoła stawu skokowego. Elektrostymulacja może stanowić dodatkowe wsparcie w odbudowie siły mięśniowej, szczególnie głowy przyśrodkowej mięśnia brzuchatego łydki. Pacjenci powinni również rozpocząć delikatne ćwiczenia propriocepcji, które pomagają odtworzyć prawidłowe czucie głębokie i kontrolę nad operowaną kończyną.
Po jakim czasie można całkowicie odstawić kule?
Całkowite odstawienie kul następuje zazwyczaj między dziesiątym a dwunastym tygodniem po operacji ścięgna Achillesa. Ten moment stanowi przełomowy etap w rehabilitacji, ale wymaga spełnienia określonych warunków zdrowotnych. Lekarz podczas wizyty kontrolnej ocenia postępy w gojeniu, sprawdza zakresy ruchu oraz siłę mięśniową, a także przeprowadza testy stabilności i równowagi.
Decyzja o odstawieniu kul nie powinna być podejmowana samodzielnie przez pacjenta, nawet jeśli czuje się on na siłach. Przedwczesne porzucenie pomocy ortopedycznych może prowadzić do przeciążenia ścięgna i zwiększa ryzyko ponownego urazu. Statystyki pokazują, że pacjenci, którzy zbyt szybko rezygnują z kul, częściej doświadczają powikłań i przedłużonego okresu rekonwalescencji.
W momencie odstawienia kul pacjent powinien być w stanie chodzić stabilnie, bez utykania, przy zachowaniu prawidłowego wzorca chodu. Ścięgno musi być na tyle wzmocnione, aby wytrzymać pełne obciążenie ciała podczas normalnego chodzenia. Warto zaznaczyć, że nawet po odstawieniu kul proces rehabilitacji nie jest zakończony – pacjent powinien kontynuować ćwiczenia wzmacniające i rozciągające przez kolejne miesiące.
Jakie sygnały wskazują na gotowość do odstawienia kul
Istnieje kilka wyraźnych oznak świadczących o tym, że organizm jest gotowy na funkcjonowanie bez dodatkowego wsparcia. Przede wszystkim pacjent powinien być w stanie utrzymać stabilną pozycję stojącą na operowanej nodze przez co najmniej 30 sekund bez utraty równowagi. Kolejnym wskaźnikiem jest możliwość wykonania kilku kroków bez kul przy zachowaniu prawidłowego wzorca chodu i bez odczuwania bólu.
Zakres ruchu w stawie skokowym powinien być zbliżony do tego ze zdrowej strony, a siła mięśniowa łydki powinna osiągnąć co najmniej 70 procent wartości sprzed urazu. Pacjent nie powinien również odczuwać nadmiernego zmęczenia po krótkim spacerze ani nie powinien pojawiać się nasilony obrzęk po aktywności. Te wszystkie czynniki razem wzięte stanowią podstawę do bezpiecznego odstawienia kul.
Jakie czynniki wpływają na czas używania kul?
Czas, przez który pacjent musi korzystać z kul, jest sprawą indywidualną i zależy od wielu zmiennych. Wiek pacjenta odgrywa znaczącą rolę – młodsze osoby zazwyczaj regenerują się szybciej dzięki lepszej kondycji ogólnej i sprawniejszym procesom metabolicznym. Osoby po czterdziestym roku życia mogą potrzebować więcej czasu na pełne wygojenie ścięgna.
Metoda operacyjna również ma wpływ na przebieg rekonwalescencji. Technika przezskórnego szycia ścięgna Achillesa, która wymaga jedynie niewielkich nacięć skóry, jest mniej inwazyjna i zazwyczaj pozwala na szybszy powrót do sprawności. Pacjenci leczeni tą metodą lepiej znoszą początkowy okres pooperacyjny ze względu na mniejszą ranę i mniejsze uszkodzenie tkanek okolicznych. Z kolei klasyczna operacja na otwarto może wymagać nieco dłuższego czasu gojenia, choć obie metody dają dobre efekty końcowe przy odpowiedniej rehabilitacji.
Ogólny stan zdrowia pacjenta przed operacją stanowi kolejny istotny czynnik. Osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca czy miażdżyca, mogą doświadczać wolniejszego gojenia ze względu na upośledzone odżywienie tkanek. Również stosowanie niektórych leków, na przykład kortykosteroidów, może negatywnie wpływać na proces regeneracji ścięgna.
Rola systematycznej rehabilitacji
Zaangażowanie pacjenta w proces rehabilitacji ma bezpośredni wpływ na tempo powrotu do sprawności. Regularne wykonywanie zaleconych ćwiczeń, przestrzeganie zaleceń fizjoterapeuty oraz uczestnictwo w sesjach rehabilitacyjnych znacząco skracają czas potrzebny do całkowitego wyzdrowienia. Pacjenci, którzy systematycznie pracują nad odbudową sprawności, mogą liczyć na szybsze odstawienie kul i lepsze efekty długoterminowe.
Fizjoterapia powinna obejmować nie tylko ćwiczenia wzmacniające, ale również mobilizację tkanek miękkich, stretching oraz treningi propriocepcji. Kompleksowe podejście do rehabilitacji pomaga nie tylko w odbudowie siły mięśniowej, ale również w przywróceniu prawidłowych wzorców ruchowych i zapobieganiu przyszłym urazom. Warto również pamiętać o odpowiednim odżywianiu bogatym w białko, które wspiera proces regeneracji tkanek.
Jak wygląda rehabilitacja w poszczególnych fazach gojenia?
Rehabilitacja po operacji ścięgna Achillesa przebiega według ściśle określonego schematu, podzielonego na kilka faz. Każda z nich ma swoje specyficzne cele i ograniczenia, których przestrzeganie jest niezbędne dla osiągnięcia pełnego sukcesu terapeutycznego. Pierwsza faza, trwająca od operacji do około drugiego tygodnia, koncentruje się na ochronie operowanego miejsca i redukcji obrzęku.
W tym okresie pacjent pozostaje w pełnym unieruchomieniu, poruszając się wyłącznie o kulach bez obciążania operowanej nogi. Fizjoterapia ogranicza się do delikatnych ćwiczeń palców stopy, masażu limfatycznego oraz elektrostymulacji bez skurczu mięśnia. Mobilizacja trakcyjna stawu skokowego w zgięciu podeszwowym oraz ruch bierny w dozwolonym zakresie pomagają utrzymać podstawową ruchomość bez ryzyka uszkodzenia świeżo zszytego ścięgna.
Faza druga – stopniowe obciążanie
Druga faza rehabilitacji rozpoczyna się około drugiego tygodnia i trwa do szóstego tygodnia po operacji. W tym czasie pacjent może rozpocząć stopniowe obciążanie operowanej kończyny w bucie ortopedycznym Walker. Chodzenie odbywa się nadal z asekuracją kul, ale dopuszcza się przenoszenie części ciężaru ciała na operowaną nogę do granicy bólu.
Ćwiczenia w tej fazie stają się bardziej zaawansowane i obejmują aktywny ruch w stawie skokowym, wzmacnianie mięśni podudzia oraz mobilizację blizny pooperacyjnej po zdjęciu szwów. Pacjent może również rozpocząć jazdę na rowerze stacjonarnym oraz delikatne pływanie, co pomaga w odbudowie kondycji ogólnej bez nadmiernego obciążania ścięgna. Stretching całej kończyny dolnej, z wyłączeniem łydki, wspiera utrzymanie elastyczności mięśni i zapobiega powstawaniu przykurczów.
Faza trzecia – intensyfikacja ćwiczeń
Trzecia faza, przypadająca między szóstym a dziesiątym tygodniem, charakteryzuje się znacznym zwiększeniem intensywności rehabilitacji. Po około sześciu tygodniach usuwa się unieruchomienie, a pacjent porusza się z pełnym obciążaniem operowanej kończyny, stosując dwucentymetrową wkładkę pod piętę. To właśnie w tym okresie najczęściej następuje przejście z dwóch kul na jedną, a następnie stopniowe ich odstawianie.
Ćwiczenia koncentrują się na wzmacnianiu mięśni podudzia, odtwarzaniu prawidłowych wzorców chodu oraz treningu propriocepcji i równowagi. Elektrostymulacja jest intensyfikowana, a pacjent rozpoczyna bardziej zaawansowane ćwiczenia funkcjonalne. Mobilizacja tkanek miękkich i ścięgna pomaga w przywróceniu pełnego zakresu ruchu, a masaż funkcyjny wspiera elastyczność regenerującego się ścięgna.
Faza czwarta – powrót do normalności
Czwarta faza rozpoczyna się około dwunastego tygodnia i może trwać nawet do pół roku po operacji. Jeśli lekarz stwierdzi prawidłowe gojenie, pacjent zaczyna chodzić w swoich zwykłych butach, stopniowo zwiększając zakres aktywności. Normalne chodzenie naturalnie zwiększa zakres ruchu, a odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają w pełnej odbudowie siły i sprawności.
W tym okresie można wprowadzić pływanie z krótkimi płetwami, które stanowi doskonałe ćwiczenie wzmacniające bez nadmiernego obciążania ścięgna. Pacjent kontynuuje ćwiczenia stymulujące pracę mięśni oraz treningi funkcjonalne przygotowujące do powrotu do codziennych aktywności. Mocniejsze treningi sportowe można wdrażać nie wcześniej niż po upływie sześciu miesięcy od operacji, i to dopiero po przeprowadzeniu badań biomechanicznych potwierdzających pełną gotowość ścięgna do intensywniejszych obciążeń.
Jakie ćwiczenia wspierają proces odstawiania kul?
Odpowiednio dobrane ćwiczenia stanowią fundament skutecznej rehabilitacji i przyspieszają moment, w którym można bezpiecznie odstawić kule. Program ćwiczeń powinien być zawsze opracowany indywidualnie przez fizjoterapeutę, biorąc pod uwagę aktualny stan pacjenta, czas od operacji oraz ewentualne powikłania. Podstawowe ćwiczenia koncentrują się na trzech głównych obszarach: zwiększaniu zakresu ruchu, wzmacnianiu siły mięśniowej oraz odtwarzaniu propriocepcji.
Ćwiczenia zwiększające zakres ruchu należy rozpoczynać bardzo ostrożnie, stopniowo powiększając amplitudę ruchów w miarę postępów w gojeniu. Początkowo wykonuje się delikatne ruchy palców stopy oraz zgięcia i wyprosty w stawie skokowym w dozwolonym zakresie. Z czasem wprowadza się bardziej zaawansowane ćwiczenia mobilizacyjne, które pomagają w odzyskaniu pełnej ruchomości stawu.
Wzmacnianie mięśni podudzia
Odbudowa siły mięśniowej stanowi kluczowy element przygotowania do odstawienia kul. Początkowo stosuje się elektrostymulację bez skurczu mięśnia, która pomaga w utrzymaniu podstawowego napięcia mięśniowego bez ryzyka uszkodzenia ścięgna. Wraz z postępem gojenia wprowadza się aktywne ćwiczenia izometryczne, a następnie koncentryczne i ekscentryczne wzmacnianie mięśni łydki.
Ćwiczenia wzmacniające powinny obejmować nie tylko mięśnie podudzia, ale również mięśnie uda, pośladków oraz stabilizatory tułowia. Kompleksowe podejście zapewnia lepszą kontrolę nad całą kończyną dolną i ułatwia utrzymanie prawidłowej pozycji podczas chodzenia. Warto również włączyć ćwiczenia na rowerze stacjonarnym, które wspierają odbudowę kondycji i siły bez nadmiernego obciążania operowanego ścięgna.
Trening równowagi i propriocepcji
Odtworzenie prawidłowego czucia głębokiego jest niezbędne dla bezpiecznego poruszania się bez kul. Ćwiczenia propriocepcji rozpoczyna się od prostych zadań, takich jak stanie na jednej nodze z podparciem, stopniowo przechodząc do bardziej zaawansowanych ćwiczeń na niestabilnych powierzchniach. Trening równowagi pomaga w odbudowie naturalnych mechanizmów stabilizacyjnych i zmniejsza ryzyko upadków po odstawieniu kul.
Ćwiczenia funkcjonalne, takie jak chodzenie po różnych powierzchniach, pokonywanie przeszkód czy zmiana kierunku ruchu, przygotowują pacjenta do codziennych wyzwań. Te aktywności pomagają w odtworzeniu naturalnych wzorców ruchowych i zwiększają pewność siebie podczas poruszania się bez dodatkowego wsparcia. Regularne wykonywanie tych ćwiczeń znacząco przyspiesza moment bezpiecznego odstawienia kul.
Jakie sygnały ostrzegawcze wymagają natychmiastowej konsultacji?
Podczas procesu rehabilitacji po operacji ścięgna Achillesa mogą pojawić się objawy wymagające pilnej konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą. Rozpoznanie tych sygnałów ostrzegawczych jest niezwykle istotne dla uniknięcia poważnych powikłań. Gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza może wskazywać na rozwijające się zakażenie i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Uczucie dużego wypełnienia operowanej kończyny, szczególnie gdy towarzyszy mu nasilający się ból i zaczerwienienie, może być oznaką zakrzepicy żylnej. To poważne powikłanie wymaga pilnej diagnostyki i leczenia. Również uczucie duszności połączone z bólem zamostkowym lub nagłym, ostrym bólem łydki powinno skłonić do natychmiastowego kontaktu z lekarzem, ponieważ może świadczyć o zatorowości płucnej.
Nagły, ostry ból w miejscu operacji, szczególnie jeśli towarzyszy mu uczucie pęknięcia lub trzasku, może wskazywać na ponowne zerwanie ścięgna i wymaga pilnej oceny lekarskiej.
Inne niepokojące objawy to nasilający się obrzęk mimo stosowania zaleceń, pojawienie się ropy lub nieprzyjemnego zapachu z rany, a także brak postępów w rehabilitacji mimo systematycznego wykonywania ćwiczeń. W takich sytuacjach nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty, ponieważ wczesna interwencja może zapobiec poważniejszym problemom i skrócić czas rekonwalescencji.
Jak przygotować się do życia bez kul?
Przygotowanie do funkcjonowania bez kul powinno rozpocząć się na długo przed ich faktycznym odstawieniem. Stopniowe zwiększanie obciążenia operowanej nogi, systematyczne wykonywanie ćwiczeń oraz budowanie pewności siebie w poruszaniu się stanowią fundament bezpiecznego przejścia. Warto również zadbać o odpowiednie obuwie, które zapewni dobrą amortyzację i stabilizację stopy w pierwszych tygodniach chodzenia bez wsparcia.
Adaptacja domowego środowiska może znacznie ułatwić funkcjonowanie po odstawieniu kul. Usunięcie luźnych dywanów, zapewnienie dobrego oświetlenia oraz zainstalowanie poręczy w newralgicznych miejscach zmniejsza ryzyko upadków. Warto również zaplanować codzienne aktywności tak, aby unikać nadmiernego zmęczenia operowanej nogi w pierwszych dniach samodzielnego chodzenia.
Stopniowe zwiększanie aktywności
Po odstawieniu kul nie należy od razu wracać do pełnej aktywności sprzed urazu. Proces ten powinien przebiegać stopniowo, z uwzględnieniem odpowiednich okresów odpoczynku. W pierwszych dniach warto ograniczyć chodzenie do niezbędnego minimum, stopniowo wydłużając dystanse w miarę adaptacji ścięgna do nowych obciążeń. Spacery powinny odbywać się na równych powierzchniach, a wszelkie nierówności terenu należy pokonywać ze szczególną ostrożnością.
Powrót do codziennych czynności wymaga przemyślenia i dostosowania sposobu ich wykonywania. Zakładanie skarpetek czy butów może początkowo sprawiać trudność ze względu na ograniczony zakres zgięcia w biodrze i stawie skokowym. W takich sytuacjach pomocne mogą być specjalne chwytaki do zakładania skarpet lub długie łyżki do obuwia. Z czasem elastyczność powróci, a te czynności staną się ponownie naturalne.
Kiedy można wrócić do aktywności sportowej?
Powrót do sportu po operacji ścięgna Achillesa wymaga szczególnej ostrożności i cierpliwości. Nawet jeśli pacjent czuje się dobrze i chodzi bez kul, ścięgno potrzebuje znacznie więcej czasu na pełną regenerację i wzmocnienie. Lekarze zalecają, aby z intensywniejszymi treningami sportowymi wstrzymać się co najmniej przez sześć miesięcy od operacji, a w wielu przypadkach ten okres może być jeszcze dłuższy.
Przed powrotem do sportu konieczne jest przeprowadzenie badań biomechanicznych, które obiektywnie ocenią gotowość ścięgna do intensywnych obciążeń. Te specjalistyczne testy sprawdzają siłę mięśniową, elastyczność ścięgna, zakres ruchu oraz zdolność do absorpcji energii podczas dynamicznych ruchów. Dopiero pozytywne wyniki tych badań dają zielone światło do stopniowego wznowienia aktywności sportowej.
Pierwsze próby sportowe powinny obejmować aktywności o niskim ryzyku, takie jak pływanie czy jazda na rowerze. Te formy ruchu pozwalają na stopniowe wzmacnianie ścięgna bez nadmiernego obciążania go siłami uderzeniowymi. Z czasem można wprowadzać bardziej wymagające aktywności, ale zawsze pod nadzorem fizjoterapeuty i z zachowaniem zasady stopniowości. Nagłe przyspieszenie treningu może doprowadzić do przeciążenia i ponownego urazu.
Profilaktyka przyszłych urazów
Po przebytej operacji ścięgna Achillesa szczególnie ważne staje się dbanie o profilaktykę kolejnych urazów. Regularne rozciąganie mięśni łydki, odpowiednia rozgrzewka przed treningiem oraz stopniowe zwiększanie intensywności wysiłku pomagają chronić ścięgno przed przeciążeniem. Warto również zwrócić uwagę na odpowiednie obuwie sportowe, które zapewnia dobrą amortyzację i wsparcie dla stopy.
Systematyczne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających i propriocepcyjnych nawet po zakończeniu formalnej rehabilitacji pomaga utrzymać sprawność ścięgna i zmniejsza ryzyko ponownego urazu. Wiele osób po operacji decyduje się na kontynuowanie wybranych ćwiczeń jako stałego elementu swojej rutyny treningowej. To rozsądne podejście, które przynosi długoterminowe korzyści i pozwala cieszyć się aktywnością fizyczną bez obaw o kolejne problemy ze ścięgnem Achillesa.
Co warto zapamietać?:
- Proces gojenia ścięgna Achillesa trwa etapami, z maksymalną ochroną operowanej nogi przez pierwsze dwa tygodnie, w trakcie których pacjent porusza się wyłącznie o kulach.
- Stopniowe obciążanie operowanej kończyny zaczyna się zazwyczaj po dwóch tygodniach, a całkowite odstawienie kul następuje między dziesiątym a dwunastym tygodniem po operacji.
- Kluczowe sygnały gotowości do odstawienia kul to stabilność w pozycji stojącej, brak bólu przy chodzeniu oraz zbliżony zakres ruchu w stawie skokowym do zdrowej nogi.
- Rehabilitacja powinna obejmować ćwiczenia wzmacniające, mobilizacyjne oraz proprioceptywne, a także regularne konsultacje z lekarzem i fizjoterapeutą.
- Powrót do aktywności sportowej powinien nastąpić nie wcześniej niż po sześciu miesiącach od operacji, po przeprowadzeniu badań biomechanicznych oceniających gotowość ścięgna.
