Północny cypel Ołowianki zyskał nową zieloną przestrzeń spacerową o powierzchni niemal 5000 m2, w którą wkomponowana została Gdańska Aleja Włazów Kanalizacyjnych.
Na co dzień zapomniane, umykające pod stopami, pokrywy są ważnymi świadkami historii i rozwoju cywilizacji. Dlatego uhonorowaliśmy je dedykowanym miejscem.
Wyjątkowy charakter Alei dodatkowo podkreśla jej lokalizacja – przestrzeń mieści się w bliskim sąsiedztwie zabytkowej XIX-wiecznej przepompowni ścieków. Najstarsza część obiektu powstała w 1871 roku wraz z pierwszym nowoczesnym miejskim systemem kanalizacyjnym, zaprojektowanym przez Eduarda Wiebego na zlecenie nadburmistrza Leopolda von Wintera.
W najbliższych latach przepompownię czeka gruntowna modernizacja, mająca na celu podniesienie niezawodności pracy i ograniczenie uciążliwości oddziaływania na środowisko oraz bezpośrednie sąsiedztwo. Obecnie przygotowywana jest dokumentacja projektowa. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, roboty powinny wystartować w roku 2023, a zakończyć się w 2025.
MILCZĄCY ŚWIADKOWIE DZIEJÓW
Historia rozwoju nowoczesnych systemów kanalizacyjnych w Europie i na świecie sięga drugiej połowy XIX wieku. Bywały one mniej lub bardziej rozwinięte, ale zawsze powstawały w oparciu o tę samą zasadę – skupiska ludzkie łączono z miejscami zrzutu lub utylizacji ścieków układem podziemnych kanałów i rurociągów, te z kolei łączyły ze sobą studnie kanalizacyjne, których „oknami na świat” były właśnie włazy.
Pokrywy niejednokrotnie przetrwały dziesiątki lat, a niektóre wciąż pozostają w swoich pierwotnych miejscach. Choć na całym świecie pełnią tę samą funkcję, w każdym jego zakątku mogą wyglądać zupełnie inaczej.
Włazy wyeksponowane w Alei gromadziliśmy przez wiele lat. Najpierw – z gdańskich ulic, w trakcie ich przebudów i remontów, aby zachować je przed zniszczeniem. Później – z myślą o przyszłej ekspozycji.
SPACER WŚRÓD ROŚLIN
Nowa przestrzeń to nie tylko przechadzka przez czasy i miejsca, ale także wśród pięknej zieleni. Do industrialnej, surowej przestrzeni wprowadziliśmy nowe nasadzenia, tworzące wielogatunkową kompozycję krzewów iglastych i liściastych (w tym zimnozielonych oraz utrzymujących liście na zimę), traw ozdobnych i kwiatów. Wśród nich m.in. dereń biały, laurowiśnia wschodnia czy śmiałek darniowy. Prace poprzedziła szczegółowa inwentaryzacja istniejącej zieleni – wzięto pod uwagę jej stan i walory estetyczne.
PRZEZ CZASY I MIEJSCA
Ekspozycja została podzielona na 3 aleje: włazów historycznych, współczesnych włazów polskich i włazów zagranicznych.
W tej pierwszej znajdują się 22 pokrywy:
- 19 z Gdańska, z okresu międzywojennego (zwykle produkowane w lokalnych zakładach odlewniczych), odnalezione i zdemontowane w trakcie remontów;
- 2 z odlewni Herzfeld & Victorius z Grudziądza (dziś Hydro Vacuum S.A.);
- 1 z Bydgoszczy, wyprodukowany przez firmę Windschild & Langelott.
Aleję współczesnych włazów polskich tworzą pokrywy z Białegostoku, Bydgoszczy, Gorzowa Wielkopolskiego, Łodzi, Opola, Olsztyna, Szczecina, Torunia, Rzeszowa, Katowic, Krakowa, Poznania, Zielonej Góry, Warszawy, Lublina, Kielc, Końskich, Gdyni, Sopotu i Kościerzyny. To włazy stosowane w tych miastach współcześnie, które udało nam się pozyskać dzięki życzliwości lokalnych samorządów i przedsiębiorstw wodociągowych.
Światowe włazy reprezentują natomiast eksponaty-prezenty od 3 miast partnerskich Gdańska: Turku (Finlandia), Bremy (Niemcy)i Petersburga (Rosja), a także pokrywa z Charkowa (Ukraina).
WIRTUALNY PRZEWODNIK
Spacer rozpoczyna się przy ścianie startowej, gdzie znajduje się mapa Alei. Stąd też już w wakacje będzie można pobrać edukacyjną aplikację mobilną, pełniącą funkcję wirtualnego przewodnika. Elementy interaktywne, w tym technologia rozszerzonej rzeczywistości, pozwolą przenieść się do czasów powstania pierwszych nowoczesnych sieci kanalizacyjnych. Podpowiedzą też, co można, a czego absolutnie nie należy wrzucać do odpływu (bo wrzucanie do kanalizacji odpadów to niestety wciąż bardzo duży i powszechny problem).
