Dla zdrowia i dla środowiska – monitoring EDC w wodzie pitnej i w ściekach

W trosce o środowisko naturalne i ludzkie zdrowie, aktywnie przygotowujemy się do wprowadzenia rozwiązań, umożliwiających monitorowanie poziomu związków zaburzających pracę układu hormonalnego w wodzie pitnej i w ściekach.

Nowoczesne i kompleksowe oczyszczanie ścieków to nieodłączny, niezwykle ważny element rozwoju miejskiej infrastruktury wod-kan. Oczyszczalnia Ścieków Gdańsk Wschód, oddana do użytku w 1976 r. początkowo jako oczyszczalnia wyłącznie mechaniczna, w kolejnych latach była kilkakrotnie modernizowana w celu poprawy skuteczności procesu (który został wzbogacony m.in. o kolejne stopnie oczyszczania: biologiczny i chemiczny). Dzięki modernizacji technologicznej przeprowadzonej w 2010 r., w tym części mechanicznej (budowa piaskownika) i udoskonaleniu biologicznego procesu (zmiany kontynuowane również w kolejnych latach) możliwa jest skuteczna redukcja ładunku biogenów (azotu i fosforu) do poziomów zalecanych przez UE oraz bardziej restrykcyjnych norm HELCOM.

ZUŻYTA WODO, DOKĄD TO?

W ściekach mogą znajdować się również substancje takie jak np. farmaceutyki, mikroplastik czy związki endokrynnie czynne (EDC), które obecnie nie są monitorowane. Wkrótce może się to jednak zmienić.

̶  czym są EDC?

Związki endokrynnie czynne w budowie przypominają naturalne hormony i oddziałują na ich receptory, co w konsekwencji zaburza pracę układu hormonalnego. Stałe narażenie ludzi na EDC zwiększa ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych – m.in. otyłości, cukrzycy, chorób układu sercowo-naczyniowego, zaburzeń płodności oraz nieprawidłowego rozwoju płodu i dziecka, a także nowotworów hormonozależnych (np. raka piersi czy prostaty). Zdaniem WHO i światowych towarzystw naukowych, problem związany ze schorzeniami powodowanymi przez narażenie na EDC oraz koszty leczenia tych schorzeń stale rosną.

Do EDC zaliczamy związki takie jak pestycydy, ftalany, bisfenol A, nonylofenol czy substancje stosowane w półproduktach przemysłowych. Wykorzystywane są m.in. w opakowaniach żywności (plastiki, wewnętrzna warstwa puszek), kosmetykach i środkach czystości, sprzęcie elektronicznym, meblach, ubraniach, a nawet wypełnieniach stomatologicznych.

Kumulując się w środowisku, EDC mogą przedostawać się do wody pitnej i ścieków, a w końcu dostawać się także do ludzkiego organizmu, będącego na końcu łańcucha pokarmowego.

Monitoring jest niezwykle ważny dla zmniejszenia narażenia ludzi na EDC. Nadal nie ma jednak skutecznej i stosunkowo niedrogiej metody analitycznej, która bez konieczności dostępu do wysokospecjalistycznej aparatury i wykwalifikowanego personelu pozwoliłaby na zautomatyzowane pomiary w sieciach wod-kan.

̶  nauka dla środowiska

W 2017 r. podjęliśmy współpracę z naukowcami z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i Politechniki Gdańskiej (DetoxED Sp. z o.o., spółka spin-off stworzona przez pracowników PG i GUMedu) w celu stworzenia prototypu przenośnego urządzenia do monitoringu w trybie ciągłym zawartości EDC w ściekach i w wodzie pitnej. Urządzenie, które skonstruowali dla nas naukowcy to:

  • Zautomatyzowany analizator pracujący autonomicznie w trybie online, umożliwiający oznaczanie wybranych EDC w przepływającej przez infrastrukturę wodzie pitnej i ściekach.
  • Zintegrowany system informatyczny do bezosobowej obsługi i sterowania analizatorem oraz kalkulowania narażenia na EDC w pobranych próbkach i wdrażania procedur uzdatniania wody pitnej/ścieków.

Praca nad urządzeniem rozpoczęła się pod koniec 2017 r. Projekt otrzymał dofinansowanie unijne w ramach programu e-Pionier. W sierpniu 2019 gotowe rozwiązanie zostało zaprezentowane nam i członkom komisji przyznającej środki. Obecnie trwają prace patentowe.

Za „projekty nowatorskich rozwiązań biotechnologicznych zmierzających do zmniejszania narażenia społeczeństwa na kontakt z pochodnymi rozkładu plastiku” badacze otrzymali prestiżową nagrodę ZŁOTY OTIS 2020.

̶  dbałość o środowisko naturalne to jeden z naszych priorytetów

W związku z tym od lat uczestniczymy w wielu projektach koncentrujących się na jego ochronie:

NonHazCity (2016-2019)

Projekt edukacyjny, mający na celu zmianę zachowań konsumenckich dla poprawy stanu środowiska naturalnego, poprzez redukcję zużycia substancji niebezpiecznych u źródła. Brało w nim udział 18 partnerów.

NonHazCity2 (2019-2021)

Projekt obejmuje działania, które pozwolą podnieść świadomość w zakresie obecności w najbliższym otoczeniu i szkodliwości niebezpiecznych substancji oraz stworzyć praktyczne narzędzia umożliwiające ich rozpoznanie. Uczestniczy w nim 10 partnerów. Nasze zadania to przygotowanie i wdrożenie narzędzi DIY, które pozwolą mieszkańcom Gdańska we własnym zakresie zweryfikować niebezpieczne substancje chemiczne w produktach codziennego użytku, a także współtworzenie kampanii edukacyjnej dedykowanej substancjom niebezpiecznym występującym w plastiku i nadzorowanie realizacji analogicznych kampanii przez pozostałych partnerów.

Dołącz do Miasta na detoksie

FanpLESStic-sea (2019-2021)

Koncentruje się na ograniczeniu emisji mikroplastiku do wód Bałtyku, a także zwiększeniu świadomości i poszerzeniu wiedzy dot. ścieżek jego migracji i źródeł pochodzenia. Zrzesza organizacje partnerskie z 8 krajów. W ramach udziału w projekcie przeprowadzimy m.in. badania zawartości mikroplastiku w wodzie pitnej i ściekach oraz zweryfikujemy skuteczność procesów uzdatniania wody i oczyszczania ścieków w jego usuwaniu.

Mniej mikroplastiku w Bałtyku? O projekcie FanpLESStic-sea

IWAMA project (2016-2019)

Miał na celu znalezienie skutecznych rozwiązań w procesie oczyszczania ścieków, które mogłyby pomóc w obniżeniu ładunku biogenów odprowadzanych do Bałtyku przy zachowaniu efektywności energetycznej.

About the author